Search
Close this search box.

Ontdek Jouw Hormoontype!

Doe de quiz, stel je hormoontype vast en ontdek welke voeding en beweging jouw lichaam nodig heeft.

De rol van cortisol bij afvallen en aankomen

Author Image
Geschreven door:
Laatst bijgewerkt op
Dit artikel is gecontroleerd door: Claire Orth, Diëtist
Wil jij weten waarom afslanken niet lukt als je gestresst bent? Ben jij je er bewust van dat stress invloed heeft op jouw gewicht? Lees onze blog en pak het probleem aan.
Wat is de invloed van cortisol op je gewicht. Hoe helpt het met afvallen of aankomen? Dat lees je in dit artikel.
Laatste update:
Wetenschappelijk_onderbouwd1

Wetenschappelijk onderbouwd

Gecontroleerd_door_expert1

Gecontroleerd door expert

Laatste_update1

Laatste update:

Deel dit artikel met je maatjes

Welke invloed heeft cortisol op het aankomen en afvallen?

We hebben allemaal wel eens stress. Een beetje stress is goed, het houdt je alert. Een bepaalde dosis stress is gezond. Het is menselijk om stress te ervaren, maar dit gevoel wil je niet de hele dag hebben. 

Stress heeft ook gevolgen, die erg vervelend kunnen zijn. Iedereen reageert anders op stress. Sommigen komen aan en anderen vallen juist af. Het cortisol-hormoon – ons stresshormoon – speelt hier een grote rol in. 

Wat doet het cortisol-hormoon eigenlijk?

Om daarachter te komen, geven we je antwoord op de volgende vragen:

Wat is cortisol precies?
Wat is de functie van cortisol?
– Wanneer heb ik een te hoog cortisol niveau?
– Welke symptomen horen bij een te hoog cortisol niveau?
– Op welke manieren heeft cortisol invloed op ons gewicht?
– Wat is het beste medicijn tegen stress?
– Hoe kan je afvallen van stress?

Wat is cortisol

Cortisol is ons stresshormoon. Samen met melatonine en insuline zorgt cortisol voor onze gezondheidsbalans.

In de oertijd was cortisol heel belangrijk voor de mens. Vroeger zorgde de stress ervoor dat mensen alert waren op de gevaarlijke omgeving waarin ze zich bevonden.(2,1)

Je maakt in de ochtend de meeste cortisol aan, het stresshormoon. Dit komt door ons ritme vanuit de oertijd. In de ochtend gingen we op zoek naar eten. Dat kon gevaarlijk zijn.

Het is belangrijk om je bewust te zijn van het natuurlijke ritme van onze hormoonhuishouding. We lichten het hieronder verder toe. 

Tegenwoordig krijgen we dus nog altijd in de ochtend onze hoge dosis cortisol. In de loop van de dag neemt dit af.

Rond 22:00 uur hebben het minste cortisol in ons lichaam. Je lichaam en geest worden rustig zodat je lekker kan slapen. 

Cortisol hoef je niet alleen in hoge getallen aan te maken in de ochtend. Als er gevaar dreigt of je iets moet doen wat je spannend vindt, schiet je cortisolwaarde ook omhoog.

Er gaat dan ook meer zuurstof en extra suiker naar je hersenen. Je staat direct aan. Misschien herken je dit gevoel wel. (2)

Wat is de functie van cortisol?

Cortisol reguleert dus ons stresslevel. We ervaren tegenwoordig alleen veel vaker stress, dan de jagers- en verzamelaars vroeger. We leven in een wereld waarin alles gehaast gaat. We zijn continue op onze hoede onderweg. 

Doordat we de hele dag aanstaan en vaak stress ervaren kunnen we hier last van krijgen. We kunnen te maken krijgen met psychische- of lichamelijke klachten.

Welke klachten dit zijn behandelen we bij de tekstdelen over te hoge of lage cortisolwaardes. We kijken eerst wat cortisol precies doet. 

Wat doet cortisol precies:

  • Het remt ontstekingen en verhoogt onze weerstand.
  • Cortisol maakt energie vrij en door de opname van suiker in het bloed te verhogen.
  • Het zorgt ervoor dat we beter presteren tijdens een activiteit.
  • Het kan je lichaam beschermen tegen stress.
  • Cortisol verbetert je spijsvertering. De voedingsstoffen worden beter opgenomen.
  • Het zorgt ervoor dat je bloed naar je hoofd, bekken, schouders en heupen wordt gestuwd.  (1)

Cortisol heeft een eigen biologische klok. Alleen ziet ons lichaam het verschil niet tussen kunstlicht en zonlicht. Vroeger maakte je in het donker geen cortisol aan. Daardoor kreeg je rust in de avond.

Tegenwoordig passen wij ons ritme niet meer aan de zon aan. Onze lampen gaan ‘s avonds aan. Dit kan ervoor zorgen dat ons lichaam langer cortisol aanmaakt.

Doordat we ons dag- en nachtritme zelf met kunstlicht beïnvloeden, door lampen, onze mobiel of tv staan we veel langer aan. Ons lichaam kan hierdoor last krijgen van chronische stress.

Dit komt doordat ons cortisol langere tijd veel hoger is. 


Een te hoog cortisol niveau

Cortisol wordt gemaakt in onze bijnier. Hebben we te vaak last van stress, krijgt onze bijnier een overschot aan cortisol binnen. Daardoor kan hij zijn scherpte verliezen. Dan reageert je lichaam niet meer naar behoren op stress.

Je kan ook ongevoelig worden voor cortisol, bij een lange tijd te veel. Hoe dat werkt leggen we je uit aan de hand van het volgende voorbeeld:

Stel je neemt elke dag paracetamol. Je lichaam went aan de stof. Ineens ben je echt een keer ziek en wil je dat paracetamol ervoor zorgt dat je klachten weggaan.

Nu kan het gebeuren dat je lichaam zich niets meer aantrekt van de werking. Dit kan ook met cortisol gebeuren. Je lichaam went aan de stof, waardoor het zijn werking verliest.

Een te hoog cortisol niveau heeft invloed op onze gemoedstoestand. Je voelt je opgejaagd en je nachtrust wordt verstoord. Ook heeft het invloed op je gewicht. Je kan aankomen. Daar komen we later op terug. Eerst laten we je graag de verdere symptomen zien van een te hoog cortisol. (1,2)

Wat zijn de symptomen van een te hoog cortisol

Naast het slechte slapen en het gejaagde gevoel, kan er nog veel meer gebeuren. Soms heb je hier niet direct erg in. Vaak heb je meerdere symptomen tegelijk.

Aangezien je ook stoffen waarvan je gelukkig wordt niet meer goed aanmaakt. Denk aan het welbekende dopamine. Hieronder staan de symptomen waar je op moet letten. 

Hou de volgende symptomen dus goed in de gaten(1,2):

  • Spier- en botverlies;
  • vermoeidheid en slaapproblemen;
  • overgewicht, met name vetopslag op de buik;
  • wondjes die niet goed genezen;
  • hunkering naar suiker;
  • hoofdpijn en moeite bij het concentreren;
  • slecht geheugen;
  • Diabetes type 2 en insuline resistentie;
  • depressies of angststoornissen.

Hoe herken je een te laag cortisol gehalte

Als je bijnieren niet meer goed werken, kan je een te laag cortisol niveau krijgen. Ook wanneer je eerst juist een lange tijd te veel cortisol hebt aangemaakt. Je lichaam is er niet meer gevoelig voor.

Als dit gebeurt dan merk je dat aan volgende (heftige) signalen.

Klachten die horen bij een burn-out, bijnieruitputting en chronische vermoeidheid en stress zullen de overhand nemen. Hou dus goed de volgende symptomen in de gaten:

  • Lusteloosheid en ongevoeligheid;
  • depressieve gevoelens;
  • huidziektes als eczeem en psoriasis;
  • gebrek aan motivatie en concentratie;
  • anorexia en ander problemen met afvallen en aankomen;
  • minder eetlust en algehele zwakte;
  • zwakke spieren en botten;
  • hoofdpijn en misselijkheid.

Deze lijst kan nog veel langer. Als je merkt dat je klachten krijgt die of bij een te hoog of een te laag cortisol gehalte opspelen, is het tijd voor veranderingen.

Ga gezonder leven. Werk aan je voedingspatroon, je mindset en ga meer bewegen. Zoek de natuur op.

Daarnaast hebben wij een artikel geschreven over 7 effectieve tips om direct je stress te verlagen.

Op welke manieren heeft cortisol invloed op ons gewicht?

Doordat je aanstaat als je meer cortisol aanmaakt. Krijg je ook meer trek. Je lichaam heeft namelijk inspanning moeten leveren om de stressvolle situatie aan te kunnen.

Vroeger moest je vaak in actie komen, rennen of vechten als je een eng dier tegenkwam. Dat is tegenwoordig niet meer het geval. 

We kunnen niet meer altijd vechten of vluchten bij stress. (4)

Cortisol kan ervoor zorgen dat je aankomt, zonder extra calorieën te eten. Dit komt door je hormoonhuishouding. De gevolgen van een te veel aan cortisol zijn bijvoorbeeld: dat je meer vet vasthoudt en je bloedsuikerspiegel uit balans raakt. (3) Hoe dit werkt lees je hieronder.

Cortisol en buikvet

Begin je meer buikvet te krijgen? Dan kan dit door cortisol komen. Kom je in een stressvolle situatie dan heb je energie nodig. Die energie komt uit glucose.

Om glucose te maken wordt je spierweefsel aangesproken. Aangezien we deze energie niet gaan gebruiken om te vechten of vluchten, slaan we het weer op als vet. Dat vet komt op je buik terecht. (3)

Je lever kan maar een bepaalde hoeveelheid aan energie weer kwijt aan je spieren. Het overtollige wordt dus altijd weer omgezet in vet.

Ook als je te veel eet en het niet direct gebruikt gebeurt dit. Produceer je te veel cortisol dan kan het zijn dat je lever het niet meer aankan. 

Cortisol en insuline

Insuline is ook een hormoon. Dit hormoon zorgt ervoor dat onze bloedsuikerspiegel in balans blijft. Insuline wordt aangemaakt door onze alvleesklier.

Nu werken cortisol en insuline vaak samen. Aangezien insuline zorgt voor het rondsturen van glucose, onze energie en een te hoog cortisol om meer energie vraagt.(3)

In het slechtste geval gaat insuline dus te veel glucose afgeven aan ons bloed. Dat maakt afvallen onmogelijk. Je lichaam denkt namelijk al genoeg energie te hebben.

Hierdoor word je vet niet aangesproken. Het hoeft niet verbrand te worden. Van insuline krijg je ook nog eens ongezonde trek. Je lichaam wil de hele tijd die energie blijven voelen.

Onze leefstijl heeft door stress en ongezond eten een negatief effect op de bloedsuikerspiegel. Als die niet in balans is, is ons gewicht dit ook niet. Eigenlijk hangt het allemaal met elkaar samen.

Daarom is het zo belangrijk om een gezonde leefstijl te hebben. Dus niet alleen door gezond te eten, maar ook zorgen voor voldoende rust.

Een goede nachtrust als medicijn tegen aankomen

Wanneer je gaat slapen maak je melatonine aan. Dit is eigenlijk de stof die cortisol aflost. Aangezien cortisol een ritme heeft, is een bio-ritme met slapen ook essentieel.

Hier komen nog twee hormonen bij kijken, namelijk Ghreline en leptine. Zij hebben de controle over ons hongergevoel. Ze onderdrukken dit gevoel tijdens onze slaap. 

Slaap je slecht, dan ervaar je ook meer honger. De twee hormonen die we net noemde, blijven namelijk aan staan, alsof we wakker zijn. Dit gevoel van honger hou je nu de hele dag. Heb je goed geslapen, dan zul je minder het hongergevoel ervaren. (5)

Ook cortisol wordt meer aangemaakt als je slecht slaapt. Het vervelende is, dat je ook minder actief bent als je moe bent. Je verbrandt minder energie en slaat meer op.

Wil je wat veranderen aan je gewicht en denk je dat je last hebt van stress? Zorg dan eerst voor 7 tot 9 uur slaap per nacht. Ga elke dag op een vast moment naar bed en sta op dezelfde tijd op.

Afvallen door stress

Je kan ook afvallen door stress. Door druk bezig te zijn, verbruik je veel energie. Je staat de hele tijd aan. Naast cortisol wordt in dit geval ook adrenaline aangemaakt.

Je kent het wel, mensen die het hebben over een adrenaline kick. Adrenaline heeft effect op je schildklier. Het zorgt voor een snellere stofwisseling.

Is je stofwisseling versnelt? Dan verbrand je dus meer energie en begin je af te vallen. Door de combinatie met cortisol raakt je bloedsuikerspiegel ontregeld. Je kan minder zin krijgen in eten

Je lichaam is bezig met het vechten of vluchten en heeft minder aandacht voor je spijsvertering. Hierdoor kan je buikpijn krijgen, misselijk worden en maagzuur krijgen. Hierdoor krijg je ook niet meer trek. (6)

Ondergewicht door stress

Wanneer je te veel ongewenst afvalt door stress, kan je ondergewicht krijgen. Je BMI is dan lager dan 20. Je energie wordt nu uit je spiermassa gehaald, omdat je te weinig vet hebt. Je gaat je spierkracht verliezen. Hieronder geven we je een aantal tips, die kunnen helpen bij ondergewicht door stress.

Wat moet je doen bij ondergewicht door stress?

Zorg voor voldoende vitamine C

Vitamine C zorgt ervoor dat je cortisol niveau in je bloed verlaagd wordt. Lukt het niet om voldoende vitamine C uit eten te halen, neem dan een supplement. Je lichaam kan namelijk zelf geen vitamine C aanmaken. 

Eet vaker en gezonder

Als je vaker kleinere porties eet, dan is dat makkelijker dan drie keer een groot bord vol. Zorg wel voor een vast ritme. Ook niet onbelangrijk, eet gezond.

Zorg dat je alle voedingsstoffen uit de schijf van vijf binnenkrijgt. Hou er rekening mee dat je vitamines niet allemaal opslaat. 

Vitamines uit groenten en fruit zijn oplosbaar in water. Deze vitaminen kan het lichaam niet opslaan. Je zult ze elke dag opnieuw moeten aanvullen. Vitamine in vetrijke producten als zuivel, olie en vlees sla je wel op. Dit zijn in vetoplosbare vitamines. 

Pak de oorzaak van stress als eerste aan

Herken jij jezelf in een van de gevolgen van stress? Dan is het belangrijk om de oorzaak aan te pakken.

Misschien heb je relatieproblemen? Geen plezier meer in je werk? Iemand verloren? Het kan ook zijn dat je stress krijgt omdat je moet afvallen voor je gezondheid. Breng de oorzaak in kaart.

Vraag vrienden en familie om hulp. Geef aan dat je te veel druk ervaart. Het kan ook helpen om onze challenge te volgen. Het geeft je een handleiding. Een richting. We vragen je niet meteen alles om te gooien.

Je hoeft geen uren de sportschool in. Je gaat gewoon de eerste stappen zetten naar een betere leefstijl.
Staat jouw stress los van je gewicht? Zorg dan dat dit zo blijft. Slaap goed. Ga wandelen met vrienden. Zorg voor een vast ritme.

Mijn oma zei altijd: “je hebt rust en regelmaat nodig en alles waar het woordje ‘te’ voor staat, is niet goed voor je”.

Copy of 3 weken afslank Challenge Mock up 5 min
Bronvermelding
1. https://hormonen.nl/cortisol/
2. https://www.healthline.com/nutrition/cortisol-and-weight-gain#cortisol-basics
3. https://holistik.nl/stress-aankomen/
4. https://krachtvoervoorvrouwen.nl/afvallen/aankomen-door-stress/
5. https://www.newfysic.nl/verhaal/afvallen-en-het-belang-van-een-goede-nachtrust/
6. https://liberi.nl/afvallen-door-stress/

Deel dit artikel met je maatjes

Onze nieuwste artikelen

4 reacties

  1. En hoe ga je om met de overgang, je slaapt dan ook slecht en hebt ook het opgejaagd gevoel ,en het eerste wat groeit is je buik, en ik krijg het er niet af.

  2. Hi Jeroen,

    Tnx voor je heldere uiteenzetting! M’n cortisol is een tijd veel te hoog geweest (door heel veel stress) en mede daardoor werkt m’n schildklier nu traag. Afvallen lijkt nu onmogelijk, maar ik ga binnenkort met jullie challenge beginnen, hopelijk zorgt dat ook voor meer rust en ga ik als een malle afvallen 😉

    Ik vind ‘t soms lastig uit te leggen aan anderen, dus dan kan ik mooi jouw artikel doorsturen 🙂

    1. Ha Linda,

      Bedankt voor het compliment 🙂 Vervelend dat je zoveel stress (hebt) ervaren, je bent uiteraard van harte welkom bij onze challenge. Het klinkt alsof we je zeker kunnen helpen 🙂

      Tot binnenkort,
      Bas

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *