Zijn cranberries gezond? En waarom?

Deel dit artikel met je maatjes

Even kort over de veenbes (want zo heet-ie in Nederland)

In het Nederlands wordt de cranberry ook wel veenbes of vossebes genoemd. De besjes behoren tot de Heidefamilie (Ericaceae), dezelfde familie waar ook de bosbes en de blauwe bes deel van uitmaken. 

Van oorsprong groeit de bes op wijnstokken in zoetwatermoerassen en komt-ie niet in Nederland voor. Inmiddels groeien cranberries wel hier, met name op Terschelling en op de andere Waddeneilanden. De oogsttijd is in september en oktober. Dan heb je dus de meeste kans om verse cranberries te kopen. Maar hoe gezond zijn veenbessen? Daar krijg je nu antwoord op.

Samenvatting
De cranberry wordt ook wel veenbes of vossebest genoemd. Van oorsprong komt-ie niet in Nederland voor. Inmiddels vind je op de Waddeneilanden (vooral op Terschelling) kwekerijen.

Waarom zijn cranberries gezond?

Allereerst: cranberries zijn zeker gezond. Deze kleine rode toppers zitten boordevol antioxidanten. Dit zijn stofjes die je lichaam beschermen tegen schade die ontstaat door vrije radicalen. 

De belangrijkste antioxidanten in cranberries zijn quercetin, myricetin, cyanidin en peonidin. De laatste twee geven de zure besjes hun robijnrode kleur. In het schilletje zit veel ursolzuur. Dit is een stof die veel wordt gebruikt in de kruidengeneeskunde. 

Ursolzuur zou ontstekingsremmende eigenschappen bezitten [1]. Ook zou het kankerbestrijdende effecten kunnen hebben, vooral bij prostaatkanker. Dit komt doordat ursolzuur het vermeerderen van tumorcellen kan remmen. Veenbessen zijn volgens onderzoekers de beste bron van ursolzuur [2]. 

Maar cranberries hebben zeker ook gezondheidsvoordelen voor vrouwen. Zo hebben vooral vrouwen vaker last van een blaasontsteking. Een blaasontsteking is een van de meest voorkomende infecties veroorzaakt door een bacterie  [3]. 

Je hebt misschien weleens gehoord dat cranberries helpen tegen blaasontsteking. Dit komt waarschijnlijk door de aanwezige proanthocyanidines (PAC). Dit zijn stofjes die geneeskrachtige eigenschappen zouden bezitten en worden beschouwd als ‘aanvals- en verdedigingsmoleculen’ vanwege de mogelijke voordelen op de menselijke gezondheid [4]. 

Maar wist je dat veenbessen nog veel meer gezondheidsvoordelen zouden hebben? Wij geven je een handig overzicht.

Tegen blaasontsteking

Waarschijnlijk een van de meest bekende gezondheidsvoordelen die de cranberry in petto heeft, is dat de bes zou helpen bij het voorkomen van een blaasontsteking.

Een bestaande blaasontsteking genezen, kan het rode fruit niet. Al zijn sommige onderzoeksresultaten tegenstrijdig. 

Maar wel zou de cranberry helpen om blaasontstekingen te voorkomen. Een blaasontsteking wordt meestal veroorzaakt door de darmbacterie E-col. Er wordt gedacht dat de proanthocyanidines kunnen voorkomen dat de bacterie zich aan de blaaswand hecht [5]. 

Goed voor je hart

Cranberries zouden een rol kunnen spelen bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Dit heeft te maken met de aanwezige anthocyanines. Dit zijn natuurlijke kleurstoffen in planten, zoals ze bijvoorbeeld ook voorkomen in kersen, druiven en paarse mais. Dit is ook een van de redenen dat de blauwe bes gezond is.

Verse cranberries bevatten opvallend veel van dit stofje, dat volgens sommige onderzoekers een effectieve rol zou kunnen spelen bij het voorkomen van aderverkalking.

Ook zouden ze de algehele gezondheid van je hart en bloedvaten kunnen verbeteren [6]. Cranberries kunnen bovendien mogelijk de cholesterolbalans verbeteren en de bloeddruk verlagen [7].

Voor een stralend gebit

Misschien een link die je niet meteen zou leggen (wij ook niet), maar cranberries kunnen bijdragen aan het behoud van een gezond gebit. Ze kunnen helpen om tandgaatjes en aandoeningen aan het tandvlees te voorkomen [8]. Ook zouden ze tandplak tegengaan. 

Dezelfde stofjes (de PAC’s) die een blaastontsteking mogelijk tegengaan, zouden namelijk ook de bacterievorming in je mond kunnen voorkomen. Een kleine studie suggereert dat PAC’s mogelijk zelfs tanderosie kunnen voorkomen [9]. 

Goede spijsvertering 

Dat cranberries vezels bevatten, is al goed voor de spijsvertering. Maar het eten van cranberries kan ook gezond zijn voor je darmflora. Een studie uit 2018 laat aanwijzingen zien dat de besjes de groei van gunstige darmbacteriën stimuleren [10]. 

De juiste darmbacteriën dragen bij aan een goede afweer en ondersteunen de spijsvertering. Bovendien kunnen ze mogelijk zelfs je stemming verbeteren [11]. 

Allemaal handige factoren als je een paar kilo kwijt wil (betere stemming = vaak minder troosteten en meer motivatie). Het is dus zeker mogelijk om met cranberries gezond af te vallen. 

Samenvatting
Door de vele krachtige plantaardige stofjes en antioxidanten zouden cranberries een aantal gezondheidsvoordelen bezitten. Zo kunnen ze helpen een blaasontsteking voorkomen, maar ook goed zijn voor je hart, je gebit en de spijsvertering.

Voedingswaarde cranberries

Fijn dat we weten dat cranberry gezond is, maar wat zijn nou de voedingswaarde? Een schaaltje (100 gram) verse cranberries bevat:

Zoals je ziet bevatten de besjes nauwelijks calorieën. De zure besjes bevatten in verhouding weinig suiker, waardoor ze prima in een koolhydraatarm dieet passen. Let op: dit is niet het geval voor gedroogde cranberries. Deze bevatten per 100 gram zo’n 77,6 gram suiker (!). Dit zie je ook terug in het aantal calorieën. 

100 gram gedroogde cranberry bevat maar liefst 335 calorieën. Zoals je ziet is dit een behoorlijk verschil. Als je cranberries eet omdat je je gezondheid een boost wilt geven, kun je het beste verse exemplaren nemen en gezoete cranberries links laten liggen.

Kun je cranberries rauw eten?

Je kunt cranberries rauw eten, maar door de bittere en zure smaak zijn er maar weinig mensen die dit weten te waarderen. Doordat de bes behoorlijk zuur is, worden er aan producten met cranberry vaak veel suikers toegevoegd. Het beste is om verse cranberries te eten. 

Krijg je al een wegtrekker bij de gedachte, maar wil je wel profiteren van de mogelijke gezondheidsvoordelen? Dan zijn supplementen met cranberry-poeder misschien iets voor jou.

Er zijn tegenwoordig overal ‘cranberry pillen’ te krijgen, kies bij voorkeur voor een supplement zonder toevoegingen en volg altijd de gebruiksaanwijzing.

Hoe gezond zijn gedroogde cranberries?

Je zag bij de voedingswaarde al dat cranberries in gedroogde vorm schrikbarend meer suikers en calorieën bevatten dan verse veenbessen. Er zijn ook ongezoete gedroogde veenbessen verkrijgbaar, al moet je hiervoor waarschijnlijk wel naar een natuurvoedingswinkel. Je kunt veenbessen ook zelf drogen.

Het drogen van de bessen heeft ook invloed op de hoeveelheid vitaminen en mineralen. Verse vossebessen bevatten de meeste vitamines en mineralen. Een groot deel van de antioxidanten gaan verloren als je veenbessen droogt. Toch bevat ook de gedroogde variant nog wel B-vitamines, vitamine K, E en A. Nog altijd een gezondere snack dan die zak Engelse drop dus. 

Ook de proanthocyanidinen overleven het dehydrateren (het onttrekken van water). Dus als je cranberries eet om jezelf te wapenen tegen een blaasontsteking, dan kun je ook gedroogde vossebes nemen.

En sap?

Er voelt bijna niets zo gezond dan de dag beginnen met een lekker glas cranberry-sap. Stop, ho. Dit is niet altijd waar. Cranberry-sap kan zeker onderdeel zijn van een gezonde levensstijl, maar helaas is het zo dat de sapjes vaak boordevol toegevoegd suiker zitten. Check dus altijd het etiket en kies bij voorkeur voor een puur product zonder toevoegingen. 

Een sapje is zeker een mooie manier om wat extra fruit binnen te krijgen, maar het is (in verband met vezels en zo) nog altijd het beste om de hele vrucht te eten. Bovendien bevinden veel plantaardige stoffen die de vossebes zo gezond maken zich in de schil. TIjdens het sapproces kunnen deze verloren gaan [12]. 

Bovendien vult een glas drinken niet en het eten van fruit wel. Zo krijg je makkelijker veel meer calorieën binnen zonder dat je je verzadigder voelt. Het liefst toch maar even door de zure appel cranberry heen bijten dus.

Samenvatting
Je kunt de rode besjes rauw eten (dat is ook het gezondst), alleen vinden de meesten dit door de zure smaak niet lekker. Let op met gedroogd fruit en sapjes. Deze bevatten namelijk vaak veel toegevoegde suikers en verzadigen niet.

Cranberry bijwerkingen

Door de vezels kun je als je te veel cranberries eet, last krijgen van je maag (bijvoorbeeld diarree). Ook als je gevoelig bent voor nierstenen, kun je de kleine ‘zuurpruimjes’ beter links laten liggen. Nierstenen worden gevormd uit calciumoxalaat. Cranberries (zeker geconcentreerde extracten) zijn behoorlijk rijk aan oxalaten. 

Al zijn de meningen over de rol van de cranberry bij het ontwikkelen van nierstenen nog verdeeld. Er zijn namelijk ook rapporten die suggereren dat de vossebos het risico hierop juist kan verminderen [12].

Daarnaast zou de vossebes mogelijk reageren met bloedverdunners. Als je deze gebruikt, is het verstandig om eerst even met je arts te checken als je van plan bent om cranberries een prominente rol te geven in je voedingspatroon.

Hoeveel (gedroogde) cranberries per dag?

Ook al zijn cranberries gezond, net als met alles kun je maar beter niet overdrijven. Zeker niet wat de gedroogde veenbessen aangaat. Dit omdat je met een handje (20 gram) gemiddeld al 12,9 gram suiker binnenkrijgt. Dat is behoorlijk. 

Neem dus liever verse cranberries. In dat geval telt een schaaltje (100 gram) als een stuk fruit. Als je ze puur te heftig vindt, kun je ze verwerken in een smoothie, salade of in een (gezond) baksel. Als je lekkere tips hebt, horen we dat heel graag in een comment onder deze post. Drink je cranberrysap? Houd het dan (ook in verband met die oxalaten) bij een glaasje per dag.

Samenvatting
Het antwoord op de vraag hoeveel cranberries je per dag kunt eten, hangt af van welke cranberries je neemt. Als je verse bessen neemt, kun je gerust 100 gram per dag eten. Koop je gedroogde vruchten? Dan adviseren we in verband met de suikers om het bij 20 gram per dag te laten.

Hoe gezond zijn cranberries? Conclusie

De veenbes is gezond, dat is zeker. Omdat aan gedroogde cranberries vaak veel suiker wordt toegevoegd, kun je beter verse veenbessen nemen of de cranberries zelf drogen.

De kleine bessen zijn groots als het op vitaminen en mineralen aankomt. Ook bevatten ze veel krachtige antioxidanten. Ze kunnen helpen bij het voorkomen van een blaasontsteking of tandproblemen, maar ze zouden ook het risico op hart- en vaatziekten verminderen.
Gezond eten is belangrijk. Ook helpt het als je wilt afvallen. In onze unieke 3 Weken Afslankchallenge komen lekker en gezond eten samen. Zo zit je binnen 3 weken letterlijk en figuurlijk beter in je vel. Ervaar het zelf en doe vandaag nog mee!

Deel dit artikel met je maatjes